Επιτραπέζια Παιχνίδια και Ψυχική Υγεία…

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας (World Mental Health Day) και την ευγενική πρόσκληση από το thegamerules.com να μοιραστώ στο όμορφο newsletter τους μερικές σκόρπιες σκέψεις για αυτήν και τα επιτραπέζια παιχνίδια (θα επανέλθω παρακάτω με το quote και το link) μια όμορφη συνειδητοποίηση μου συνέβει. Το αγαπημένο μας hobby μπορεί να σταθεί σαν ακρογωνιαίος λίθος, μαζί με πολλά άλλα στοιχεία φυσικά, στο να διατηρούμε και να φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία όποια και εαν είναι αυτή και από ότι και αν επηρεάζεται. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από αρχή.

Τι είναι η ψυχική υγεία και πως αυτή ορίζεται. Όχι δεν ήξερα προηγουμένως τι είναι, αν και θα έπρεπε, είχα μόνο μια γενική ιδέα, πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου…

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ / WHO) η ψυχική υγεία είναι η ψυχονοητική και κοινωνική εκείνη κατάσταση κατά την οποία το άτομο μπορεί να αγαπά, να εργάζεται και να διασκεδάζει, λαμβάνοντας ικανοποίηση από αυτά. Χωρίς ψυχική υγεία δεν υπάρχει υγεία (δεν μπορεί ένας άνθρωπος να θεωρείται υγιής αν δεν πάσχει από σωματικό νόσημα αλλά έχει π.χ μια αγχώδη διαταραχή). Τι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη ψυχική μας υγεία? Πράγματα τα οποία τα βιώνουμε καθημερινά και τα οποία πολλές φορές λόγω των ξέφρενων ρυθμών της καθημερινότητας που ζούμε μας φθείρουν χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Εξάντληση, Άγχος, Τραύμα, Μειωμένο Εισόδημα, Πόνος, Απώλεια Αυτοπεποίθησης, Μειωμένη Συναισθηματική Ικανότητα, Αλλαγή Κάποιου Ρόλου, Κοινωνική Απομόνωση, Γνωστικές / Επαγγελματικές Επιρροές και άλλα πολλά, η λίστα μπορεί να συνεχίζει και να συνεχίζει. Όλα αυτά μας κάνουν αμέσως να καταλάβουμε ότι η ψυχική υγεία συνδέεται άμεσα με όλους τους ουσιαστικούς τομείς της ζωής μας και ειδικά ακόμα περισσότερο με το κομμάτι της κοινωνικής μας αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Η ψυχική υγεία δεν αφορά απλώς την παρουσία κάποιας νόσου η ακόμα πιο απλά την απουσία της για να είμαστε ψυχικά υγιείς. Αντιθέτως αφορά την δυνατότητα του να είναι ένας άνθρωπος, ανεξαρτήτου ηλικίας, λειτουργικός και να αποταμιεύει ευτυχία μέσα από αυτό.

Και κάπου εδώ θα σταματήσω με τις αναφορές μιας και μόνο ειδικός δεν είμαι στο αντικείμενο. Και θα μας πεί κάποιος και τι σχέση έχουν όλα αυτά με τα επιτραπέζια παιχνίδια? Εδώ επιτρέψτε μου να μοιραστώ μερικές σκέψεις μαζί σας, απλά από την πλευρά κάποιου ο οποίος έχει βιώσει και εκταμιεύσει τα τελευταία χρόνια τα οφέλη των επιτραπέζιων παιχνιδιών στην ψυχική του υγεία.

Με μια απλή έκφραση, αλλά με όλη την ουσία της κάθε της λέξης, θα έλεγα ότι τα επιτραπέζια παιχνίδια είναι κάτι αντίστοιχο με τα superfoods της ψυχικής υγείας.

Ναι πραγματικά το πιστεύω αυτό, όχι γιατί είμαι biased επειδή είναι το αγαπημένο μου hobby, το πάθος μου, για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, αλλά περισσότερο γιατί έχω βιώσει ήδη τα οφέλη τους, τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο μεσα από τους προσωπικούς φίλους μου αλλά και τους διαδικτιακούς φίλους μου, από την κοινότητα των φίλων επιτραπέζιων παιχνιδιών του Epitrapaizoume Facebook Group μας, το οποίο αριθμεί ήδη αρκετές χιλιάδες μέλη.

Πως μπορούν να βοηθήσουν τα επιτραπέζια παιχνίδια στην διατήρηση καλών επιπέδων ψυχικής υγείας ή ακόμα και να δράσουν σαν καταλύτης, μερικές φορές, στο να βοηθήσουν μαζί με άλλες επεμβάσεις φυσικά, να επουλώσουν καταστάσεις, να μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα και στο να μάθουμε να συνδέουνε την σωματική μας υγεια με την ψυχική μας υγεία αλλά και με την ευημερεία μας γενικότερα:

•  Tα περισσότερα επιτραπέζια χρειάζονται τουλάχιστον δύο άτομα για να παιχτούν άρα βοηθούν στην κοινωνικότητα, στην αλληλεπίδραση και στην συνεργασία με τον/τους συμπαίκτεςμας. Θα έρθουμε κοντά με άλλους ανθρώπους, αρχικά μέσα από τον φορέα του παιχνιδιού, το πλαίσιο κανόνων και λειτουργίας του, αλλά σύντομα πολύ πιθανό να έρθουμε κοντά και με τους συνανθρώπους μας τους ίδιους.
• Αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας το περνάμε μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή μας, της τηλεόρασης μας ή με το smart phone αγκαλιά! Κλείνοντας λοιπόν, τις ηλεκτρονικές μας συσκευές θα γίνει κάτι μαγικό θα κοιτάξουμε αυτούς που κάθονται απέναντι μας για παιχνίδι στα μάτια, θα επικοινωνήσουμε, θα μοιραστούμε, θα ζητήσουμε συμβουλές, θα δώσουμε βοήθεια αλλά πάνω από ολα θα επικοινωνήσουμε ουσιαστικά. Θα μάθουμε ξανά να κοιτιόμαστε στα μάτια και ας είναι ένα παιχνίδι η αφορμή.
• Μέσα απο τα παιχνίδια συνεργασίας, όπου όλοι μαζί παίζουμε εναντίον του ίδιου του παιχνιδιού,  θα μάθουμε το μαζί, θα μάθουμε ότι κανείς δεν θα μπορέσει να κερδίσει μόνος του και πως ότι όλοι μαζί θα πρέπει να τα καταφέρουμε σαν ομάδα σαν σύνολο. Ομαδικότητα, συνεργασία, αλληλοεξάρτηση και αλληλουποστήριξη είμαι εδώ για σένα και για την ομάδα μας, ναι εδώ στο παιχνίδι αλλά και έξω στο παιχνίδι της ζωής.
• Παίζοντας ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με τον/την σύντροφό σας μπορεί να μας βοηθήσει στην ουσιαστικη επικοινωνία και στην μεταξύ μας συνεργασία, ενδυναμώνοντας έτσι τη σχέση μας. Όταν παίζουμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με τον/την σύντροφό μας, χρειάζεται να καθίσουμε μαζί, να βλέπουμε ο ένας τον άλλο και να αλληλεπιδράσουμε! Θα κάνοθμς κάτι ακομα μαζί εκτός από το να δούμε μια ταινία ή να βγουμε για ένα γεύμα. Θα ανακαλύψουμε πτυχές της προσωπικότητας του άλλου που ίσως και να μην γνωρίζαμε, θα γελάσουμε και θα ξεχάσουμε για λίγο το άγχος και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Εξάλλου ακόμα και  ένας “φιλικός ανταγωνισμός” σε παιχνίδια head to head μπορεί να είναι ένα από αυτά τα μπαχαρικά που θα κάνουν το πιάτο της ημέρας ακόμα πιο νόστιμο αλλά και με χαρακτήρα.
• Τα επιτραπέζια παιχνίδια αναπτύσσουν και εξελίσσουν τη δημιουργικότητα και οξύνουν τον τρόπο σκέψης μας αποδεδειγμένα. Θα βοηθήσουν το μυαλό μας να γίνει πιο υγιές, πιο ικανό και παράλληλα θα κάνουν το ίδιο, δίπλα δίπλα σε κάθε βήμα στην ψυχική μας υγεία. Είτε είναι περισσότερη αυτοπεποίθηση αυτό που θέλουμε, είτε είναι και άλλες ικανότητες, τα παιχνίδια θα μας βοηθήσουν να το  βελτιώσουμε μιας γιατί αυτά είναι ένα από τα πολλά πνευματικά γυμναστήρια για body/mind building θα μας βοηθήσουν να πετύχουμε τον στόχο μας.
• Τα παιχνίδια βοηθάνε να ξεπεράσουμε αγχωτικές και δύσκολες καταστάσεις τόσο μεμονωμένες όσο και και χρόνιες μιας και μέσα από τους κανόνες και το πλαίσιο του παιχνιδιού που θετουν θωρακίζουν την διαδικασία και την σκέψη μας με το τι μπορεί να συμβεί και τι όχι. Το τελευταίο μπορεί να έχει αποτέλεσμα στο πίσω μέρος του μυαλού μας τα επιτραπέζια να λειτουργούν σαν μια ψυχική σχεδία σε ένα κόσμο που μπορεί να μας φαίνεται άδικος, αβέβαιος και τρομακτικός…

Γνώρισα φίλους και διεύρυνα τον κοινωνικό μου κύκλο μέσα στην τέταρτη δεκαετία της ζωή μου, κάτι το οποίο δεν θα μπορούσα να το κάνω το ίδιο αποτελεσματικά χωρίς τα επιτραπέζια παιχνίδια. Και συνεχίζω να το κάνω κάθε μέρα. Έκατσα γύρω από τραπέζια και έπαιξα, έπαιξα και έπαιξα λίγο ακόμα αλλά ξέρετε κάτι, όλο αυτόν τον χρόνο που έπαιζα ήμουν δίπλα σε νέα πρόσωπα, σε νέους ανθρώπους. Και ξαφνικά μια Παρασκευή, gamenight μετά απο το παιχνίδι μοιράστηκα ξαφνικά μια μερα συμβουλές με κάποιον για την σχέση του, μια άλλη μέρα συζήτησα με κάποιον για τα παιδιά του και τους προβληματισμούς που ειχε, κάποιος μου έφερε ένα ποδήλατο του γιου του για τον δικό μου, κάποια μου έδωσε συμβουλές για την ανατροφή των παιδιών μου, με κάποιους πήγα διακοπές μαζι, κάποιος αλλος θα βαφτίσει την κορη μου και κάποια άλλη μας κάλεσε στο σπίτι της…

Η λίστα συνεχίζεται ξανά και ξανά και ξέρετε κάτι δεν είναι πλέον μόνο παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι το μέσο, είναι το ποδήλατο για το ταξίδι, όλοι αυτοί που ανέβηκαν στο ίδιο ποδήλατο με μένα, με βοήθησαν να αισθάνομαι πιο υγιής ψυχικά, πιο αισιόδοξος, πιο έτοιμος να προσπαθήσω και να πετύχω και πιο κοντά, πολύ πιο κοντά με τους υπόλοιπους αλλα και με τον εαυτό μου. Είναι περίεργο το μυαλό του ανθρώπου αλλά ακόμα πιο περίεργος είναι ο ψυχισμός του, έτσι λοιπόν μέσα από τους κανόνες του παιχνιδιού, το θέμα και το σκηνικό που μας ταξιδεύουν αλλά και τον μικρόκοσμο στον οποίο μας ρίχνουν για όσο παίζουμε μας χώνουν στις τσέπες ευεργητικές επιπτώσεις. Όχι απλά σαν ένα χάπι που μας βοηθάει εκείνη την στιγμή που το χρειαζόμαστε αλλά σαν κάτι πιο δυνατό, κάτι που δημιουργεί μικρά κύματα, κύματα των οποίων τα οφέλη μας αγκαλιάζουν και μετά, όταν σηκωνόμαστε από το τραπέζι, κέρδος  που το παίρνουμε μαζί μας πίσω στο σπίτι μας, στην δουλειά μας, στο σχολείο μας, στα παιδιά μας στον/στην σύντροφο μας.

Για ένα τελευταίο παράδειγμα θα αναφερθώ, ένα προσωπικό και ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα. Πριν απο μερικούς μήνες είχαμε την απύθμενη χαρά μέσα στο μαιευτήριο να υποδεχθούμε στην παρέα μας ένα νέο μέλος για παιχνίδι, την όμορφη και συνεχώς χαμογελαστή κορούλα μας. Λίγα πράγματα στην ζωή μπορούν να σε παραλύσουν από χαρά και αυτό είναι εύκολα ένα από αυτά. Η χαρά μας απερίγραπτη, το ίδιο όμως και η αγωνία και το άγχος μας… Η μικρή μαχήτρια μας έπρεπε να δώσει την πρώτη της μάχη,  ήδη μερικές ημέρες μόλις είχε έρθει στην ζωή. Χωρίς να θέλω να μπώ σε λεπτομέρειες, παρά μόνο να πω ότι όλα πήγαν μια χαρά και η μικρή βρήκε νικήτρια στην πρώτης της παρτίδα ήδη, οι μέρες πριν το χαρούμενο τέλος της ιστορίας ήταν γεμάτες πρόκληση, άγχος, συναισθήματα και δυσκολίες. Όλοι έχουν περάσει τέτοιες καταστάσεις, πολλοί ακόμα δυσκολότερες, η ψυχική υγεία του μπαμπά και της μαμάς ήταν στο μικροσκόπιο. Όμως τα παιχνίδια μαζι φυσικά και με άλλα μεσα, όχι από μόνα τους, κατάφεραν να μας στηρίξουν, να μας δώσουν δύναμη και να μας βοηθήσουν να φτάσουμε να πανυγηρίζουμε όλοι μαζί με την νικήτρια στο τέλος για την πιο γλυκιά της νίκη  🙂

Για αυτό λοιπόν στο quote που έδωσα για το newsletter είπα: Παίζοντας επιτραπέζια παιχνίδια ως ενήλικος είναι ίσως ένα από τα καλύτερα πράγματα που θα μπορούσα να έχω κατασταλάξει να κάνω. Υπάρχουν πολλοί λόγοι και επιχειρήματα για τα οφέλη τα καλά των επιτραπέζιων παιχνιδιών αλλά αν έπρεπε να τα περιγράψω με μια κουβέντα, όχι από την οπτική γωνία του Βαγγέλη του Επιτραπαίζουμε αλλά από την πλευρά ενός 42χρονου φίλου, συζύγου και πατέρα 2 παιδιών, θα ήταν πολύ απλά ότι “Ένα Επιτραπέζιο την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα…” Ναι, σαν το πράσινο μήλο ένα πράγμα 😊 Παίζοντας παιχνίδια βρίσκω στην καθημερινότητα μου ένα όμορφο, δημιουργικό και γεμάτο χρώμα και φαντασία τρόπο, να φροντίσω την ψυχική μου υγεία. Τα Επιτραπέζια Παιχνίδια με ηρεμούν, με ξεσηκώνουν, με ενθουσιάζουν και πάνω από όλα μου δίνουν ένα πλαίσιο για να είμαι καλά με τον εαυτό μου, με τους γύρω μου. Τα Επιτραπέζια με βοηθάνε να είμαι ουσιαστικά “δίπλα” τόσο στον εαυτό μου όσο και και σε αυτούς που αγαπάω…

Μέσα στην περίοδο της πανδημίας, των lockdowns, της κοινωνικής απομόνωσης και του περιορισμού, για το καλό το δικό μας αλλά και όλων, τα επιτραπέζια παιχνίδια βοήθησαν και συνεχίζουν να βοηθάνε πολύ κόσμο να διατηρεί ακέραια την ψυχική του υγεία μέσα από πρωτόγνωρες αλλά και δύσκολες καταστάσεις. Μεσα από video calls μέσα από τηλέφωνα, chats κια ότι άλλο βρήκαμε, συνεχίσαμε να παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια και αυτό μας στήριξε μέχρι που καταφέραμε να βρεθούμε και πάλι όλοι μαζί από κοντά. Κια δεν φαντάζεστε την χαρά μας εκείνη την μέρα. Σαν τους καλύτερους φίλους που έρχονται ξανά σχολείο μετά από διακοπές και θέλουν να τα πούνε όλα στους κολλητούς και τις κολλητές τους. Σε περιόδους κακοθαλασιάς, τα επιτραπέζια παιχνίδια υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν ως φάρος για να μας δείχνουν τον δρόμο προς το βάθος, προς τα εκεί όπου ο καιρός ανοίγει, προς στην ασφάλεια, την γαλήνη και στον ήλιο, εκεί που περιμένει πάντα πιο κάτω η πραγματική ομορφιά στο ταξίδι…

Ε, πείτε μου τώρα εσείς, δεν είναι τα επιτραπέζια παιχνίδια τα superfoods του μυαλού και τις ψυχής μας?